Norge

From Globasawiki
Wangudom Norge
Kongeriket Norge
Kongeriket Noreg

Bandera

Dalutul
Cuyoxaher Oslo
Peryaje 323 802 km²[1]
Demoje 5 509 591 (2021)[1]
Resmi basa Norgesa
Nasyonli basa Norgesa

Norge (Bokmål: Norge; Nynorsk: Noreg), or Wangudom Norge (Bokmål: Kongeriket Norge; Nynorsk: Kongeriket Noreg) fol resmi name, sen dexa in utarali Ewropa.[1] Norge sen 69yum maxim peryajepul dexa in globa,[2] ji har max kom 5.5 mega insan, Norge sen 117yum maxim demojepul dexa in globa.[3]

Histori

Fe daju 872, Norgeli wangudom beungi Harald Meltofa.[1] Fe 1624, atex destrui xaher Oslo.[4] Fe 14 de mesi 11, 1814, Norge ji Sweri krea uncu, ji fe 7 de mesi 6, 1905, Norge julcu of uncu hu da hare ton Sweri.[1][5] Dur Globajange Dua, Norge bebujo Natzi Doyci fe 9 de mesi 4, 1940, ji finili alodexayen, Rusiyen, exidi Norge fe 7 de mesi 5, 1945.[6]

Demo

Demoje de Norge sen 5 509 591 (dajuya fe 2021) or 17 person/km². Fe 2021, 83.3% fe ogartim sen xaheryen. Fe 2021, 1.056 mega insan ogar in Oslo, maxim day xaher in Norge.

29.98% fe ogartim sen minmo lao kom 25 nyan (dajuya fe 2020). Demoje nyanli xunjan fe 0.8% (dajuya fe 2021). 3.72% fe demo sen ergokal hu da sen 54yum in globa (dajuya fe 2019).

Resmi basa de Norge sen Norgesa (Bokmål ji Nynorsk), ji alo basa sen Samisa ji Swomisa. Dini de 75% fe demoje sen Kristoismo ji dini de 3.4% fe demoje sen Islamiya (dajuya fe 2020).[1]

Politi

Krasi

Norge bekrasi wangu. Lista fe wangu de Norge xorfe 1814 sen fe infer:[7]

  • Christian Frederik (16 de mesi 2, 1814 – 3 de mesi 11, 1814)
  • Carl II (4 de mesi 11, 1814 – 5 de mesi 2, 1818)
  • Carl III Johan (5 de mesi 2, 1818 – 8 de mesi 3, 1844)
  • Oscar I (8 de mesi 3, 1844 – 8 de mesi 7, 1859)
  • Carl IV (8 de mesi 7, 1859 – 18 de mesi 9, 1872)
  • Oscar II (18 de mesi 9, 1872 – 7 de mesi 6, 1905)
  • Haakon VII (25 de mesi 11, 1905 – 21 de mesi 9, 1957)
  • Olav V (21 de mesi 9, 1957 – 17 de mesi 1, 1991)
  • Harald V (17 de mesi 1, 1991 – nunya)

Insanli haki

Norge no yongu moryali seza.[8]

Galhopigen (Norgesa: Galdhøpiggen) sen maxim gao loka in Norge fe 2469 m.[1]

Fe mesi 4, 2020, dur pandemi fe Kovid-19, krasitim de Norge krea Smittestopp ("Enfeksiesto") cel na bonoko duenfeksi fe Kovid-19, mas kos bur demoli ruaksyon, krasitim esto Smittestopp fe mesi 6.[9]

Geografi

Peryaje de Norge sen 323 802 km² (69yum maxim day dexa), daju un ofdua fe dayje de Franse.[2] Sui koberi 19 520 km² of peryaje. Norge loka intre Rusi (191 km fe dexabyen), Sweri (1666 km) ji Swomi (709 km), ji to hare kosta ton utarali Bahari Atlantiko ji Utarabahari.

Maxim gao loka sen Galhopigen (Norgesa: Galdhøpiggen) fe 2469 m ji maxim cote loka sen Norgeli Bahari fe 0 m. Nongyogeo koberi daju 2.7% fe peryaje ji drevolari koberi daju 27.8% fe peryaje (dajuya fe 2018).[1]

Lista fe zona

Norge monhare 19 zona (fylker), ji Oslo hare maxim day demoje.[5]

[5]
Zona Cuyoxaher Peryaje Demoje (2001) Kurtogido name
Akershus Oslo 4917 km² 476 440 Ak
Aust-Agder Arendal 9212 km² 102 848 AA
Buskerud Drammen 14 927 km² 239 591 Bu
Finnmark Vadsø 48 637 km² 73 936 Fi
Hedmark Hamar 27 388 km² 187 878 He
Hordaland Bergen 15 449 km² 437 766 Ho
Møre og Romsdal Molde 15 104 km² 243 888 MR
Nordland Bodø 38 463 km² 237 561 No
Nord-Trøndelag Steinkjer 22 396 km² 127 444 NT
Oppland Lillehammer 25 191 km² 183 302 Op
Oslo Oslo 454 km² 512 093 Os
Østfold Moss 4183 km² 252 520 Øf
Sarpsborg
Rogaland Stavanger 9326 km² 380 913 Ro
Sogn og Fjordane Hermansverk 18 619 km² 107 261 SF
Sør-Trøndelag Trondheim 18 832 km² 266 098 ST
Telemark Skien 15 315 km² 165 732 Te
Troms Tromsø 25 848 km² 151 646 Tr
Vest-Agder Kristiansand 7281 km² 157 697 VA
Vestfold Tønsberg 2216 km² 216 333 Vf

Mambalari

  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 "Norway" (in Englisa). The World Factbook. Central Intelligence Agency.
  2. 2.0 2.1 "Country Comparisons – Area" (in Englisa). The World Factbook. Central Intelligence Agency.
  3. "Country Comparisons – Population" (in Englisa). The World Factbook. Central Intelligence Agency.
  4. "A Timeline of Norway" (in Englisa). Local Histories.
  5. 5.0 5.1 5.2 "Counties of Norway" (in Englisa). Statoids.
  6. "Timeline in Norway" (in Englisa). Lonely Planet.
  7. "Countries Ni-O – Norway" (in Englisa). Rulers.
  8. "Everything you need to know about human rights in Norway" (in Englisa). Amnesty International.
  9. "Everything you need to know about human rights in Norway 2020" (in Englisa). Amnesty International.

Exli linkutul


Dexa in Ewropa
AndoraBelarusBelgiBosna ji HertsegovinaBritiBulgariCernagoraCeskiDaniDoyciEliniEsloveniEslovakiEspaniEstiExkiperiEyreFranseHervatskaIslandiItaliLatviLihtenstaynLutsemburgiLyetuvaMagyarMaltaMoldovaMonakoNederiNorgeOsteriPolskaPortugalRumaniRusiSerbiSweriSwitzeSwomiTurkiUkrainaUtaramakedoni