Xahumatu

From Globasawiki
Xahu-matuli tahta hu da sen jumbi na beyuxi.

Xahu-matu sen klasiko yuxi fe estrategi. Estandardo xahu-matu beyuxi dua insan.

Histori

Jaldi histori

Ren imanu ki atre de xahu-matu le evolu in daylama Barati. To discu cel Parsi lefe nyan 600. Fe nyan 65, Parsi beinvasi Kalifdom Raxidun. Denwatu, insan pimpan xoru na pala «Shāh» xafe na xahu wangu de antiyen, ji na pala «Shāh māt» xafe na matu wangu de antiyen. Hin dua loga sen asel de maxori loga cel hinoto fe alo basa, fe inkludi fe Globasali lexi «xahu» ji «matu».

Discu cel Ewropa

Leki xahu-matu beingi cel in Ewropa, to jula discu cel Rusi, Mongoli, ji Ityopi. Xahu-matu discu cel Ewropa yon plu maner. Lefe nyan 1000, to sen in maxori Ewropa. To hanman evolu finfe 19yum cennyan, hu denwatu to beresmigi cel regula sim kom nunli regula.

Xahu-matuli tahta

To sen beyuxi yon murabali tahta, hu da bedisbage cel oco leta-linea, ji oco estay-linea. Muraba xugwanpul bealoyagi dama-motif, hu da xoru har un sefide muraba fe suo kapi.

Harka-grupo

Xahu-matu hare 6 tipo fe yuximon, hu da hare aloyane harka-grupo.

Pyon

Pyon abil na harka un muraba cel super, or 2 muraba fe tosu 1yum harka. To abil yam xahuixu fe muraba hu da cel super ji suoya, or infer ji kananya.

Fe pasa

Fe pasa (Fransesa ji Englisa: En passant) sen harka de pyon. To abil beyuxi eger:

  • Yamne pyon sen syahe ji fe 3yum letaliente, or yamne pyon sen sefide ji fe 5yum letaliente
  • Antiyen le harka tesu pyon hu da sen fe jali estayliente kom rensu pyon 2 muraba.

Eger hin xarti bedadal, yamne pyon abil yam pyon de antiyen kwas te harka 1 muraba.

Fe demoli kultura

Fe pasa sen pimpan tema humor fe komuntim xahumatu, fe espesyalya fe Baxreddit r/AnarchyChess (Globasa: NenkrasiismoliXahumatu), ji sim kom Baxreddit.

Towa

Towa abil na harka jinji cel super, suoya, infer, or kananya. To abil harka he ban numer fe muraba, mas to musi esto eger to yam xahuixu, or eger na harka, to ger side per alo xahuixu de sama kolor.

Elefan

Elefan abil na harka sim kom towa, mas rotado 45 daraje. To abil harka cel super ji suoya, super ji kananya, infer ji suoya, or infer ji kananya. To abil harka he ban numer fe muraba fe den 4 hoyo, yon sama regula kom towa.

Mi no oko simya

Waziri

Waziri abil na harka sim kom Towa iji Elefan, fe 8 hoyo.

Uma

Harkagrupo de Uma

Uma abil na harka 2 muraba fe he ban hoyo, ji 1 muraba fe hoyo hu da sen ortogonoli kom to. Koski to sen posahamgine, imaje begibe.

Wangu

Wangu abil na harka cel he ban 8 jali muraba. To no abil na harka cel maraba hu in da to ger bexahu, ji to no abil resta fe maraba hu in da to ger bexahu. Eger wangu hare nil harka ji bexahu, To sen matu ji matune insan triunfa.

Gallery