Xahumatu: Difference between revisions

m (harufili malxey)
 
(8 intermediate revisions by 2 users not shown)
Line 1:
[[File:Swedish chess set.jpg|thumb|200px|XahutahtaXahu-matuli tahta hu da sen jumbi na beyuxi.]]
 
'''XahumatuXahu-matu''' sen klasiko [[yuxi fe estrategi]]. Estandardo xahumatuxahu-matu beyuxi dua insan.
 
==Histori==
===Jaldi histori===
ToRen beimanu,imanu ki atre de xahumatuxahu-matu le evolu in daylama [[Barati]]. To discu cel [[Parsi]] lefe nyan -600. Fe nyan 65, huParsi inbeinvasi da[[Kalifdom toRaxidun]]. xoruDenwatu, insan pimpan, xoru na pala «[[Xah (Iranli wangu)|Shāh]]» xafe na xahu wangu de antiyen, ji na pala «Shāh māt» xafe na matu wangu de antiyen. Hin dua loga sen asel de maxori loga cel hinoto fe alo basa, fe inkludi fe lexi [[Globasa]]li lexi «xahu» ji «matu».
===Discu cel Islamidom ji Ewropa===
Leki xahu-matu beingi cel in [[Ewropa]], to jula discu cel [[Rusi]], [[Mongoli]], ji [[Ityopi]]. Xahu-matu discu cel Ewropa yon plu maner. Lefe nyan 1000, to sen in maxori Ewropa. To hanman evolu finfe 19yum cennyan, hu denwatu to beresmigi cel regula sim kom nunli regula.
 
==Xahu-matuli tahta==
==Xahutahta==
To sen beyuxi yon murabali tahta, hu da bedisbage cel oco letalienteleta-linea, ji oco estaylienteestay-linea. Muraba xugwanpul bealoyagi dama-motif, hu da xoru har un sefide muraba fe suo kapi.
 
==Harka-grupo==
==Ren hinmaner yuxi==
Xahu-matu hare 6 tipo fe yuximon, hu da hare aloyane harka-grupo.
=== Pyon ===
 
Pyon abil na harka un muraba cel super, or 2 muraba fe tosu 1yum harka. To abil yam xahuixu fe muraba hu da cel super ji suoya, or infer ji kananya.
==== Fe pasa ====
''Fe pasa'' (Fransesa ji Englisa: ''En passant'') sen harka de pyon. To abil beyuxi eger:
* Yamne pyon sen syahe ji fe 3yum letaliente, or yamne pyon sen sefide ji fe 5yum letaliente
* Antiyen le harka tesu pyon hu da sen fe jali estayliente kom rensu pyon 2 muraba.
Eger hin xarti bedadal, yamne pyon abil yam pyon de antiyen kwas te harka 1 muraba.
===== Fe demoli kultura =====
''Fe pasa'' sen pimpan tema humor fe komuntim xahumatu, fe espesyalya fe [[Reddit|Baxreddit]] ''r/AnarchyChess'' (Globasa: ''NenkrasiismoliXahumatu''), ji sim kom Baxreddit.
=== Towa ===
Towa abil na harka jinji cel super, suoya, infer, or kananya. To abil harka he ban numer fe muraba, mas to musi esto eger to yam xahuixu, or eger na harka, to ger side per alo xahuixu de sama kolor.
=== Elefan ===
Elefan abil na harka sim kom towa, mas rotado 45 daraje. To abil harka cel super ji suoya, super ji kananya, infer ji suoya, or infer ji kananya. To abil harka he ban numer fe muraba fe den 4 hoyo, yon sama regula kom towa.
[[File:1950 Dubrovnik Bishops with Staunton.JPG|thumb|200px|Mi no oko simya]]
=== Waziri ===
Waziri abil na harka sim kom Towa iji Elefan, fe 8 hoyo.
=== Uma ===
[[File:Cavall moves.png|thumb|200px|Harkagrupo de Uma]]
Uma abil na harka 2 muraba fe he ban hoyo, ji 1 muraba fe hoyo hu da sen ortogonoli kom to. Koski to sen posahamgine, imaje begibe.
 
=== Wangu ===
Wangu abil na harka cel he ban 8 jali muraba. To no abil na harka cel maraba hu in da to ger bexahu, ji to no abil resta fe maraba hu in da to ger bexahu. Eger wangu hare nil harka ji bexahu, To sen matu ji matune insan triunfa.
=== Gallery ===
<gallery>
File:Chess piece - White pawn.JPG|''Pyon''
File:Chess piece - White rook.JPG|''Towa''
File:Chess piece - White bishop.JPG|''Elefan''
File:Chess piece - White queen.jpg|''Waziri''
File:Chess piece - White knight.JPG|''Uma''
File:Chess piece - White king.jpg|''Wangu''
</gallery>